کولیک ( دل درد یا قولنج ) شیرخواران

کولیک ( دل درد یا قولنج ) شیرخواران به عنوان شرایطی خودمحدود شونده و خوش خیم محسوب می­گردد، با این وجود این حالت اغلب برای والدین و پرستاران اذیت کننده است. والدین بسیاری برای درمان کولیک ( دل درد یا قولنج ) نوزادشان به پزشکان متخصص مراجعه می­کنند و تا بهبودی کامل فرزندانشان بسیار مضطرب و نگران هستند.

به همین دلیل در این مقاله  به موضوع کولیک ( دل درد یا قولنج ) شیرخواران  پرداخته شد.

کولیک ( دل درد یا قولنج ) شیرخواران چیست؟

کولیک ( دل درد یا قولنج )  شیرخواران به گریه ناگهانی و غیرقابل کنترل در یک نوزاد سالم کمتر از سه ماه گفته می­شود. این گریه­ ها بیش از سه ساعت در روز، و بالای سه روز در هفته، و همچنین بیش از سه هفته ادامه دارد. این علائم در یک نوزاد از هر شش نوزاد پدید آمده و باعث می­شود که والدین آن­ها را نزد پزشک ببرند.(۱)

علائم و نشانه­ ها

این علائم جزئی در نوزادی که کولیک ( دل درد یا قولنج )  دارد مشاهده می­گردد:

• زمان گریه: گریه ­ی نوزادان معمولا سر شب آغاز می­ شود و اوج آن در ۶ هفتگی نوزاد است.
• مقدار گریه: مقدار گریه نوزاد ارتباطی با جنسیت آن، تعادل مادر، جایگاه اجتماعی و اقتصادی والدین، تحصیلات و سن آن­ها ندارد.
• ویژگی­ های گریه: گریه نوزادی که کولیک ( دل درد یا قولنج ) دارد در مقایسه با گریه معمولی، آشفتگی و شدت بیشتری دارد و زندگی عادی خانواده را تحت تاثیر می­گذارد.
• علل دیگر گریه با شدت بالا ( مانند داخل شدن مو در چشم، عفونت گوش و عفونت خون )، باعث شده است که دلایل کولیک ( دل درد یا قولنج ) شیرخواران به صورت کامل شناخته نشود.

نکات کلیدی برای تشخیص کولیک ( دل درد یا قولنج )  شیرخواران در معاینه فیزیکی شامل موارد زیر است:

• معاینه فیزیکی نرمال شیرخوار
• افزایش وزن: نوزادانی که کولیک ( دل درد یا قولنج ) دارند اغلب افزایش وزن و رشد خوبی خواهند داشت؛ در صورت وجود اختلال و توقف در رشد شیرخوار ،باید به تشخیص کولیک شک کرد.
• رد کردن تشخیص های جدی و مهم دیگری که باعث گریه شیرخوار می شود.(۲)

علت کولیک ( دل درد یا قولنج ) شیرخواران چیست ؟

علی رغم شیوع این حالت در بین شیرخواران، علت آن به صورت کامل شناخته شده نیست. مواردی مانند تنش در خانواده، نگرانی و اضطراب  والدین و کمبود ارتباط بین مادر و فرزند نیز از علل موثر در ابتلای شیرخواران به کولیک ( دل درد یا قولنج )  محسوب گردند. در مجموع شناخت کمی در خصوص ریسک فاکتورها و عوامل خطر این مساله وجود دارد. با این حال، احتمالا سیگار کشیدن مادر، بالا بودن سن مادر، و شرایط اولین زایمان در مادر در ایجاد این حالت دخیل باشند.

هیچ ارتباطی میان نحوه­ی شیر دادن با این حالت گزارش نشده است.

به علت کمبود علل کشف شده برای کولیک ( دل درد یا قولنج )  شیرخواران، طیف وسیعی از روش­های درمانی پیشنهاد می­گردد.

تشخیص کولیک ( دل درد یا قولنج ) شیرخواران

در مواجهه با بیماری که دارای کولیک ( دل درد یا قولنج )  شیرخواران است باید نکات زیر را در نظر داشت:

• مطالعات آزمایشگاهی اغلب نیاز نمی باشد مگر آن­که تشخیص دیگری مد نظر باشد.
• اگر مدفوع بیمار بسیار آبکی بود، بهتر است برای مشاهده­ی سوءجذب آزمایش مدفوع انجام شود. نتایج مثبت ممکن است حاکی از مشکلات زمینه ای دستگاه گوارش باشد.
• مدفوع ممکن است از جهت وجود خون مخفی جهت رد تشخیص حساسیت به پروتئین شیر گاو ، مورد آزمایش قرار گیرد
• ممکن است تحریک پذیری و گریه کردن نوزاد نشان دهنده بیماری ریفلاکس گوارشی و درد ناشی از ازوفاژیت ( التهاب مری ) باشد.

راه ها و روش های درمان کولیک چیست ؟

والدینی که نوزادشان دچار کولیک ( دل درد یا قولنج )  شده است، معمولا به پزشک متخصص مراجعه می­کنند.

پزشکان باید در هر مورد بیمار را به طور کامل معاینه کنند، چرا که دلایل بسیار زیاد دیگری می­تواند باعث بروز این گونه علائم شود. در بسیاری از موارد تمام کاری که پزشکان  باید انجام دهند، اطمینان دادن به والدین است. اگر پزشک احساس کند که نیاز به مداخله­ی وی هست، گزینه­ های بسیار زیادی هستند که شواهد ضعیفی وجود دارد که موثر بودن هر کدام از آنها را اثبات کند.

در حال حاضر، هیچگونه درمان دارویی موثر و بی­خطری برای کولیک ( دل درد یا قولنج ) شیرخواران وجود ندارد.

 بعید به نظر می­رسد که سایمتیکون ( با نام ها و اشکال تجاری مختلف مانند اینفاکول ( INFACOL ) ، کوليکز (ColiEZ) ، دایمتیکون  ( Dimeticone ) (شکل فعال سایمتیکون ) در بازار وجود دارد) ، قطره­ ی لاکتاز و پروبیوتیک­ها ( مثل قطره پدی لاکت  ، بیوگایا ) مضر باشند، ولی شواهد اندکی استفاده از آن­ها را تایید می­کند.

با این که داروهای مکملی برای درمان وجود دارند، شواهد کمی مبنی بر توصیه به استفاده آن­ها می­باشد.

 فقدان شواهد قوی مبنی بر موثر بودن، تغییر در عادات رفتاری مرتبط نیز وجود دارد. علی رغم این موضوع، عدم وجود عوارض جانبی استفاده از روشهای تغییر عادت را بدون مانع کرده است.

اگر نوزاد مشکوک به حساسیت به شیر گاو باشد، باید مادر یک دوره تغذیه هیپوآلرژن را بگذراند و در شیرخوارانی که از شیرخشک استفاده می کنند، می توانند از فرمولای هیپوآلرژن (شیر خشک های مخصوص شیرخواران دارای حسایت به شیرگاو ) فقط با توصیه و زیر نظر پزشک استفاده شود. بهبودی نوزاد با این روش ممکن است نتیجه­ی درمان حساسیت به شیر گاوی باشد که تشخیص داده نشده بوده و مرتبط با کولیک ( دل درد یا قولنج )  شیرخواران نباشد. شواهد محدودی مبنی بر احتمال موثر بودن رژیم هیپوآلرژن کامل ( رژیمی که فاقد هرگونه  پروتئین گاوی باشد )  مادر در شیرخواران شیر مادر خوار وجود دارد.

با این که کولیک ( دل درد یا قولنج )  شیرخواران یک بیماری خودمحدود شونده ای محسوب می­گردد، استرس زیادی را به والدین وارد می کند و به همین دلیل است که والدین نباید در این حالت حمایت خود را  از کودکان شان دریغ کنند.(۱)

مراجع :

1. http://www.bmj.com/content/347/bmj.f4102
2. http://emedicine.medscape.com/article/927760-overview

ترجمه و تالیف : خانم نرگس یمینی ، خانم دکتر زهره خواصی